Post

Müsadenizle Denemek İstiyoruz

Avrupa ülkelerinin nüfusunun yaşlanması, ABD’de senato1 adaylarının yaşları gibi gündemler, bir süredir gerontokrasi tartışmasını tekrar gündeme getirdi. Siyaset içerisindeki yöneticilerin yaygın olarak yaşça yetişkin kişilerden oluşması ve gençlerin bu alanda yer bulamadıkları fikri, tekrar bu konuya dair bilimsel araştırmalar yapılmaya başlanmasına sebep oldu. Gerontokrasi, etimolojik olarak Eski Yunanca “ihtiyar” ve “iktidar” sözcüklerinin bileşiğinden oluşmuştur. Türkçe’ye çevirisi de yaşlılar iktidarı, yaşlılar yönetimi şeklindedir. Kelimenin etimolojik anlamı itibarıyla da genelde siyasetçilerin yaşları üzerinden yorumlamalar getirilse de gerontokrasi toplumsal ve kültürel bir yaşamın şekillenmesinde etkisi olan bir eşitsizliktir.

Gerontokrasiye dayalı bir yönetim biçimi yorumlanmak istendiğinde ilk açılan tartışmanın siyasetçilerin yaşları olması pek anormal değil. Çünkü Roma’dan günümüz parlementer yönetime sahip ülkere kadar yaşça büyük insanlar, her zaman yönetimde çok daha fazla söze sahip oldular. Yaş almak; bilgeliği, deneyimi, kabiliyeti ve hayatta geldiğiniz yeri gösteren bir şey. Bu yüzden önden yürümesi gereken her zaman yaşlılar oluyor.

Siyasetçilerin yaşları bir yana toplumda gerontokrasinin izlerini biraz incelemek gerekir diye düşünüyorum. Aile, akraba veya geniş kalabalık ilişkiler içerisinde de yaşlılar her zaman en çok söz hakkına sahip olanlar. Dedeler-nineler her zaman hayatın nasıl yaşanması gerektiğini gösteren simgeler oluyor. Kalabalık aileyle büyüyenler bilir ki evdeki en yaşlı bireyin sözü üzerine gençlerin fikir belirtmeye çok da hakkı yoktur. Fikrimizi söylesek bile kimi zaman çok da dikkate alınmayız zaten. O evdeki yaşlı bireyler, bizlerin giydiklerinden, nasıl hayatlar yaşamamız gerektiğine kadar öğütler verirler. Hele biraz muhafazakar bir aileyse işler daha da farklılaşır. Sanki görülmüşcesine, cehennemin alevleri çocuklara ve gençlere hayal ettirilir. Okunması gereken bölümler söylenir, evlilik öğütleri verilir… Çünkü yaşlılık iyi kötü denilmeden deneyimi simgeleyen yegane unsur olarak kabul edilir ve yaşlı bireylerin öğütleri her zaman kıymetli ve biriciktir. “Görmüş geçirmişlerdir” de o yüzden.

İnsan ömrü insanlık tarihine oranla çok kısa olsa da, ortalama 70 yıllık bir ömürde insan elbette birçok şey deneyimleme fırsatı bulmuştur. Bu düzen engebeli yollarıyla, uzun mesaileriyle, sınavlarıyla ve hastalığıyla birçok şeyi tecrübe ettiriyor bizlere. Yüzümüzü güldüren her bir gelişme tatlı bir anı olarak hafızamızda yer ediniyor. Her bir zorluk, bazen yıllarca dilden dile anlatma ihtiyacı hissettiriyor. Bu açıdan bir kişinin hayatı boyunca karşılaştığı zorlukları, deneyimleri iğneleyici bir dille eleştirmiyorum. Eleştirdiğim şey ömürleri boyunca farklı şeyleri deneyimleyen yaşça büyük bireylerin, gençlere hiç deneme fırsatı vermek istemiyor oluşu. Bir ömürde edindikleri fikirleri gençlere tek doğru buymuş gibi anlatıyor oluşları. Oysa modernleşen dünyayla beraber biz gençlerin de onlardan farklı düşündüğümüz fikirlerimiz var. Bize anlatılan hayatı değil, kendi istediğimiz hayatı yaşamak istiyoruz. Farklı deneyimler edinmek, zorluklara göğüs germek istiyoruz. Mücadele etmemizi istemeyenlerin karşısında, bizlerin üstüne karabasan gibi çöken bu düzeni değiştirmek için bir şeyler yapmayı tercih ediyoruz. Bu yüzden gerontokrasi, toplumda gençlerin sesinin kısılmasına sebep oluyor. Biz bunu da değiştirmek istiyoruz.

Bu yazıyı yazmaya karar verdiğimde aklıma İranlı yönetmen Saeed Roustayi’nin Leyla’nın Kardeşleri filmi geldi. Filmde, aşiretin reisinin ölmesi üzerine aşiret içerisindeki en yaşlı erkek aşiretin başına geçecektir. Leyla’nın babası İsmail ve bir başka erkek arasında yaş tartışmaları döner. Resmi kayıtlar gerçeği yansıtmadığı için ölen aşiret reisinin vasiyetinin açıklanması beklenir. O sırada İsmail sağ olan en yaşlı erkeğin kendisi olduğunu söyler ve İsmail, aşiretin başına geçmek için o yoksulluk içerisinde biriktirdiği tüm altınları kuzeninin torununun düğününde sunmak ister. Leyla ise film boyunca bunu engellemeye çalışan, aşiretin onlara hiçbir faydasının olmadığını defaatle dile getiren ve o altınlarla işsiz erkek kardeşlerine iş kurmaya çalışan bir kadındır. Sanırım gerontokrasinin temellerini, devam etmesini sağlayan nedeni “statüko” kavramı üzerinden biraz yorumlamak gerekiyor.

Filmde İsmail, ömrü boyunca çok fazla yoksulluk çektiği ve bundan dolayı akrabaları tarafından saygı görmediği için, bu refleksi gösteriyor olabilir. Ancak sırf o statüye sahip olabilmek için kendisinin ve tüm ailesinin yoksulluk içerisinde yaşayıp gitmesini bile göze alabiliyor. Bulunduğu statüyü korumak için başkasını yok sayan, çevresindekilerin fikirlerini görmezden gelen insanlara rastlamak mümkün. Toplum içerisinde yaşça büyük olmak bilgelik anlamına geldiği için bir statü özelliği taşıyor. Onlar ne yapılması gerektiğini bilen ve yol göstermesi için ilk koşulacak kişiler oluyor. Bugün toplumda yaşın bir eşitsizlik yaratıyor olma sebeplerinden biri de bu. Hayatta aynı mesafeyi kat etmedik belki ama biz de o yolu yürüyoruz. Nasıl yaşayacağının yolunu çizecek olanların, kendileri olduğunu sanan bazı yaşlı bireyler gençlere ahkam kesmek istiyorlar. Çünkü bulundukları statü onlara bu hakkı veriyor. Örneğin üniversiteli tüm arkadaşlarımın aklına akademisyen bazı hocaları gelecektir. Kendileri de bir zamanlar bizlerin oturduğu sıralarda oturan hocalar, eğitim vermek için değil de sanki gençleri küçük düşürmek için oraya geliyor. Sorsanız; çok bilgili, çok deneyimli… Bu hali muhafaza etmeye neden olan diğer şeyler de tüm bunlarla beraber ekonomik, sosyal, siyasal ayrıcalıkları da beraberinde içeriyor olması.

Gerontokratik eğilimler birçok alana da sirayet etmiş durumda. Siyasi partiler, dernekler vb. AKP-MHP tipi siyasi partilerin böylesi eğilimleri içlerinde barındırmaları şaşırılacak bir şey değil. Onlar zaten bu hali, bu gelenekçi tutumu muhafaza etmek ve sürdürmek istiyorlar. Ancak bugün ülkemizde yaşanan toplumsal sorunlara karşı, bunları değiştirmek için bir araya gelenlerin de içinde böylesi eğilimlerin sürdürülmesi görmezden gelinebilecek bir şey değil. Mücadele de birçok kuşaktan kişinin bir arada eşit ilişki kurarak yollarına devam etmesi gerekir. Bazen fark edilmeyen, bazen fark edilse bile kimsenin sesini çıkarmadığı hatalı eğilimler mücadeleye zarar verir. Bu açıdan nasıl cinsiyetçilik, ırkçılık, LGBTİQ+ düşmanlığı kabul edilemeyecek bir şeyse gerontokratik davranış biçimleriyle gençlerin iradesini ve sesini kısmaya çalışmak da kabul edilmemesi gereken bir şeydir.

Toplumda böylesi eşitsizliklerin var olması, aynı zamanda bir demokrasi sorunudur. Herhangi bir ezme-ezilme halinin olduğu yerde, demokrasiden bahsetmek imkansızdır. Gençlerin hayatını yaşama biçiminden fikirlerine kadar, her şeyine ondan büyükler müdahale etmeye çalışıyorsa eğer, burda bir anti-demokratik ortam var demektir. Hep anlatılır, büyüklere saygı duymak gerektiği. Büyüklere saygı duymak sadece otobüste yer vermek değildir örneğin. O basit, olması gereken toplumda yaşama biçimidir. İşte gençlere tanınan en ufak özgür bir alan da bu sorunu ortadan kaldırmıyor. Dünya değişirken, değişmemekte direnmek bir çelişki yaratır. Bu yüzden bir arada eşitçe yaşamamızı engelleyen tüm sorunları ortadan kaldırmak zorundayız.

Bizden yaşça büyüklerin bugüne kadar bu hayatta yaşadıkları şeyleri küçümsemiyoruz. Kimseyi küçümsemek haddimize değil zaten. Tek derdim gerontokrasinin kabul edilmeyen veya görmezden gelinen bir eşitsizlik oluşunu anlatmak. Bu görmezden gelme hareketine karşı gençlerin bir cevap vermesi gerekiyor elbette. Her yaştan nesille beraber eşitçe, yaşın bir statü yaratmadığı bir toplumda yaşayabiliriz. Toplum içerisinde herkesin birbirine karşı bir sorumluluğu vardır ve bu sorumluluğu en layıkıyla yerine getirebiliriz. O da eşitsizliklerden arındırılmış, genciyle yaşlısıyla güler yüzle yaşanılan bir ülke kurmaktan geçer. İşte bunu var edebilmek için yaşça büyüklerin tecrübesine de ihtiyacımız var, gençlerin yeniden deneme arzusuna da. Biri ötekinden üstün değil, biri ötekinden değerli değil. Çünkü esas olan ve bize şart olan eşitliktir…


1. Senato : Fransızca sénat veya İtalyanca senato “ihtiyar heyeti, seçkinler meclisi” sözcüğünden alıntıdır.

Yarın, geniş bir yazar kadrosu ile günceli değerlendirme, siyasi gelişmeleri takip etme, öngörme, anlama ve fikri bir yön çizme hedefindedir. Ancak yayınlanan yazılardaki görüşler, Yarın Yayın Kurulu’nun politik değerlendirmeleriyle tümüyle aynı çizgide olmayabilir. Farklı değerlendirmelere sahip olsalar da mücadeleye katkı sunacağını düşündüğümüz tüm yazılara yayın ilkelerimiz çerçevesinde yer vereceğiz.

İlgili Yazılar

Post

Ruhsuz Mükemmeliyet

Post

Müsadenizle Denemek İstiyoruz

Post

Fındıklar Altında Kardeşlik Bölüm 2: Belirsiz Yolda Çaresizlik

Post

İki Ekmek Borçluyuz

Post

Bize Yalan Söylediler

Post

Fındıklar Altında Kardeşlik

Post

Sen İstanbul’dan Daha Güzelsin

Post

AKP’nin Kadınlara Reva Gördüğü Hayat

Post

Hayata Boyuna Beyaz Atlı Prens Muamelesi Yapmak

Post

Bir Işık Yakıyoruz 

Post

Her Sosyalist Bir Öğretmendir

Post

Taksim Mücadelesi ve 1 Mayıs’ın Bütünlüklü Siyaseti

Post

Şimşek Programı Çöpe, Patronların “Eller Cebe”

Post

Yasakları Yasakla

Post

Kuram Tartışması Önceliklidir

Post

Yeşil Sol Parti Adayı Hakan Öztürk’ten Erdoğan’a: Ağlasan da sızlasan da bu halk seni gönderecek

Post

Yeşil Sol Parti Adayı Hakan Öztürk: İşçi sınıfının bir günlük çalışma süresi 6 saat olmalı

Post

Yeşil Sol Parti Adayı Hakan Öztürk: Büyük halk toplantılarıyla, halkın sözünü direkt parlamentoya taşıyabiliriz

Post

Yeşil Sol Parti Adayı Hakan Öztürk: 1 Mayıs'ta meydanlarda işçi sınıfının gür sesini yükseltmeliyiz

Post

Yeşil Sol Parti Adayı Öztürk: Hem 1 Mayıs’tan hem de seçimlerden başarıyla çıkmalıyız

Post

Yeşil Sol Parti Adayı Öztürk: İşçilerin Ürettiği Değer Sermayeden Bağımsız Olmalı

Post

Neo-Feodal Toplumda Hayatta Kalma Rehberi - I

Post

Yeşil Sol Parti İstanbul Adayı Öztürk’ten Diyarbakırda'ki ev baskınlarına tepki: Halk politikalarınızı beğenmezse sizi gönderir, buna alışın

Post

Yeşil Sol Parti Adayı Öztürk: Karanlık rejimi göndermek, Türkiye halklarına muazzam bir özgüven verir

Post

Yeşil Sol Parti Adayı Öztürk: O parlamento güçlü olacaksa önce Kürt milletvekilleri konuştuğunda “Kardeş Kürt halkının diliyle konuşuldu” diye kayda geçmelidir

Post

Yeşil Sol Parti Adayı Hakan Öztürk öldürülen kadınların aileleriyle buluştu: Kadınların çığlığı o mecliste duyulmalı

Post

Yeşil Sol Parti Adayı Hakan Öztürk, altı maddede hedeflerini anlattı: Bu iktidardan bir beklentimiz yok

Post

Emekçi Hareket Partisi (EHP) Genel Başkanı ve Yeşil Sol Parti İstanbul 1. Bölge Milletvekili Adayı Hakan Öztürk, Şırnak’ta yapılan iki Yeşil Sol Parti seçim bürosu açılışına katıldı.

Post

Emekçi Hareket Partisi (EHP) Genel Başkanı ve Yeşil Sol Parti İstanbul 1. Bölge Milletvekili Adayı Hakan Öztürk, bugün Siirt’teydi.

Post

Yeşil Sol Parti İstanbul Milletvekili Adayı ve EHP Genel Başkanı Hakan Öztürk, Diyarbakır’daydı

Post

Yeşil Sol Parti Adayı Öztürk’ten Soylu’ya: HDP’yi Kapatmak İçin Hiç Heyecanlanma

Post

EHP Deprem Politikaları Raporu: Yıkılmayan Kentleri İnşa Edeceğiz

Post

Emek ve Özgürlük İttifakı: Tarihsel sorumluluğumuzu yerine getiriyoruz, cumhurbaşkanı adayı çıkarmıyoruz

Post

Şahsım Devlet Olursa - V

Post

Şahsım Devlet Olursa - IV

Post

Şahsım Devlet Olursa - III

Post

Şahsım Devlet Olursa - II

Post

Şahsım Devlet Olursa - I

Post

Trendyol Çalışanları Direniyor

Post

On binler Kartal'da buluştu: Emek ve Özgürlük İttifakı seçim startını verdi

Post

EHP'den Erdoğan'a: Seni Göndereceğiz!

Post

Emek ve Özgürlük İttifakı “Birlikte Değiştirelim” demek için İstanbul’da buluşuyor!

Post

EHP'den Adaylık Değerlendirmesi: Aday Çıkması Doğal

Post

“Helalleşme” Kavramının Düşündürttükleri

Post

EHP Gençliği Konferans'ta Buluştu: Gelecek Sosyalizm Olacak!

Post

EHP Gençliği 6 Kasım'da Gençlik Konferansı'na çağırıyor

Post

İnşaat-Sen Sendikaların Yüz Akı, Yaşasın İşçilerin Kayı İnşaat Zaferi

Post

Rejim Özgürlüklerimizi Söküp Alacak Güçte mi?

Post

Seçim Ekonomisi Pansumansa İşçi Emekçi Hükümeti Tek Çözüm Olabilir

Post

İşçi Emekçi Mitingiyle İşçi Hareketinde Bir Adım Daha

Post

Yeni Gezi Direnişleri için Mücadele Arkadaşlarımızı Savunacağız

Post

Sansür Yasasını Yenebiliriz

Post

Madenlerde Tek Çare Kamulaştırma

Post

Savaşsız Bir Dünya İçin Emekçilerin İktidarı Gerek

Post

Başörtüsü, Özgürlükler ve Devrimci Siyaset

Post

İtalya’da Seçimler Neyi İşaret Ediyor?

Post

Emek ve Özgürlük İttifakı yol haritasını binlerin katıldığı halk buluşmasında açıkladı

Post

Emek ve Özgürlük İttifakı program çerçevesi açıklandı

Post

Emek ve Özgürlük İttifakı yola çıkıyor!

Post

Seçime Bir Adım Kala Sosyal Konut Projesi

Post

Ekonomik Kriz Yayılırken Savaşlar da Yayılacaktır

Post

Ege’nin İki Yakasının Tek Çözümü: Göndereceğiz

Post

Mesele Bakanlık Değil Kürt Halkının Temsil Hakkı

Post

Düzenin Ekonomiye Çözümü Yok

Post

Yolsuzluk Saray Düzeninin Çimentosudur

Post

Gotham’ın Delileri Ne Kadar Kahraman?

Post

‘Zeytinlilerin’ Kazanacağı Günler Yakın

Post

İş, Aş, Barış

Post

Salgın Durumu Üzerine

Post

COVID-19 Günlerinde Anti-Kapitalist Siyaset

Post

Cevap C Şıkkı

Post

Al Gözüm Seyreyle

Post

Ödememek ve Ödeyememek

Post

Batı’nın Göçmen İkiyüzlülüğü

Post

Umudumuz Örgütlü Mücadelemizde

Post

Almanya Seçimlerine Yeşil ve Soldan Bir Bakış